Een levenscyclusanalyse (LCA) berekent de totale milieu-impact van bouwmaterialen. Het is een handige tool om verschillende materialen met elkaar te vergelijken en architecten en bouwheren te helpen bij het kiezen voor de meest duurzame en circulaire oplossing.
Hoe voeren wij levenscyclusanalyses uit?
Een levenscyclusanalyse heeft als doel de milieubelasting van bouwmaterialen te berekenen. Om die in kaart te brengen, wordt gekeken naar alle stappen die een materiaal (of product) doorheen de volledige levenscyclus ondergaat. Dat begint bij de ontginning van grondstoffen, gevolgd door hun verwerking tijdens de productie, het gebruik en tot slot de afbraak en de recyclage.
Voor deze diepgaande analyse gebruiken we speciale software. De resultaten vertalen we in gefundeerde adviezen om milieubewuste keuzes te maken bij het gebruik van bouwmaterialen.
Waarom is een LCA belangrijk bij bouwprojecten?
Door de toenemende aandacht voor duurzame bouwmaterialen wordt er tegenwoordig meer beroep gedaan op een levenscyclusanalyse door al wie toekomstgerichte keuzes wil maken bij bouw- of renovatieprojecten.
Doordat de LCA een duidelijk beeld geeft van de milieu-impact van materialen en van hoe lang ze meegaan in de tijd, kunnen bouwheren, architecten en ontwikkelaars doordachte keuzes maken met oog voor circulariteit, ecologie en een lange levensduur.
Wat is een levenscyclusanalyse?
Een levenscyclusanalyse is een methode om de milieubelasting van een product of materiaal te kwantificeren gedurende de volledige levenscyclus. De analyse omvat alle fasen van grondstoffenwinning tot afvalverwerking en geeft inzicht in energieverbruik, emissies en materiaalefficiëntie.
Een LCA wordt uitgevoerd volgens internationale normen zoals ISO 14040 en ISO 14044. Door gestandaardiseerde rekenmodellen en databases toe te passen, biedt de analyse een objectieve vergelijking tussen verschillende materialen en productieprocessen.
Stappen van de levenscyclusanalyse
Een LCA bestaat uit meerdere fasen, waarbij elk stadium van de productlevenscyclus wordt geanalyseerd. De belangrijkste stappen zijn:
Winning van grondstoffen
De eerste fase omvat de winning en ontginning van ruwe materialen zoals hout, mineralen, metalen en fossiele brandstoffen. Hierbij worden factoren zoals energieverbruik, landgebruik en CO₂-uitstoot in kaart gebracht.
Het type grondstof en de ontginningsmethode beïnvloeden de ecologische impact.
Productie & Verwerking
Na extractie worden grondstoffen verwerkt tot halffabricaten of eindproducten. Dit omvat bewerkingsprocessen zoals smelten, mengen, persen en chemische behandelingen.
Tijdens deze fase worden energieverbruik, watergebruik en emissies van bouwmaterialen zoals cement, staal en gevelbekleding in kaart gebracht. De impact verschilt per product: betonproductie genereert bijvoorbeeld een hoge CO₂-uitstoot, terwijl houtbewerking minder energie-intensief is.
Transport
Transport speelt een rol in elke fase van de levenscyclus. Dit omvat zowel de verplaatsing van grondstoffen naar fabrieken als de distributie van eindproducten naar de gebruiker.
Factoren zoals transportafstand, vervoermiddel en brandstoftype bepalen de ecologische voetafdruk. Weg-, zee- en luchttransport hebben elk een andere impact, waarbij emissies en energie-efficiëntie variëren afhankelijk van de gekozen logistieke keten.
Gebruik en onderhoud
De gebruiksfase van een product of bouwmateriaal beslaat de periode vanaf de installatie tot het einde van de levensduur. Binnen de context van een levenscyclusanalyse worden verschillende aspecten geanalyseerd:
- Levensduur: Hoe langer een materiaal meegaat, hoe lager de impact per gebruiksjaren.
- Onderhoud en energieverbruik: Sommige materialen vereisen frequente behandelingen of reiniging, wat extra milieubelasting kan veroorzaken.
- Functionele prestaties: Duurzame materialen dragen bij aan een energie-efficiënte gebouwschil en verminderen de ecologische impact op lange termijn.
Afvalverwerking en hergebruik
De laatste fase betreft de verwerking van het product na gebruik. Dit kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van het materiaal en de toegepaste sloop- of recyclingstrategieën.
Belangrijke scenario’s in de afvalverwerkingsfase:
- Hergebruik: Materialen worden zonder significante bewerking opnieuw ingezet in nieuwe toepassingen.
- Recyclage: Bouwmaterialen worden verwerkt tot nieuwe grondstoffen, zoals beton dat na breken als granulaat in nieuw beton wordt gebruikt.
- Verbranding en stort: In sommige gevallen is hergebruik of recyclage niet haalbaar, waardoor materialen worden verbrand voor energieopwekking of gestort met gecontroleerde procedures.
Een LCA helpt bouwbedrijven en projectontwikkelaars bij het beoordelen van de impact van slooptechnieken, hergebruik van beton en hout en duurzame afvalverwerkingsopties.
Studibo voor uw levenscyclusanalyse
Studibo biedt een grondige en deskundige begeleiding bij het uitvoeren van levenscyclusanalyses (LCA) voor bouwprojecten. Met onze expertise in duurzaamheidsanalyses en materiaalimpactstudies helpen wij u bij het maken van weloverwogen keuzes die voldoen aan de hoogste milieustandaarden.
Dankzij de samenwerking tussen elf gespecialiseerde ingenieurs- en studiebureaus beschikken wij over uitgebreide kennis en geavanceerde analysetools. Dit stelt ons in staat om niet alleen de milieu-impact van materialen en processen te berekenen, maar ook strategisch advies te geven over circulair bouwen en emissiereductie.
Ons ervaren team is betrokken van dataverzameling tot rapportage, en helpt u met de nodige expertise bij het LCA uitvoeren volgens de geldende normen.
Wilt u de milieu-impact van uw bouwproject objectief in kaart brengen? Ons team staat klaar om u deskundig te begeleiden bij een LCA. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend advies.
Verschillende levenscyclusmodellen
Bij een LCA worden verschillende modellen toegepast om de grenzen van de analyse te bepalen. De keuze van het model beïnvloedt de resultaten en is afhankelijk van de doelstelling van de studie.
Cradle-to-grave
Dit model analyseert de volledige levenscyclus van een product, vanaf de grondstofwinning (cradle) tot en met afvalverwerking of verwijdering (grave). Dit is de meest complete benadering en wordt vaak gebruikt bij bouwmaterialen om de totale milieu-impact te bepalen.
Cradle-to-gate
Hierbij wordt de levenscyclus geëvalueerd tot het moment dat het product de fabriekspoort (gate) verlaat. Dit model wordt vaak toegepast in productieomgevingen waar de focus ligt op de impact van materiaalwinning en fabricage, zonder rekening te houden met transport, gebruik en einde levensduur.
Cradle-to-Cradle
Dit model is gebaseerd op circulariteit. In plaats van dat een product aan het einde van zijn levensduur afval wordt, wordt het opnieuw als grondstof ingezet in een nieuwe productcyclus. Dit model richt zich op volledig hergebruik en minimale impact.
Gate-to-gate
Een beperkt model dat zich richt op een specifieke fase in de productieketen, bijvoorbeeld van een halffabricaat tot een eindproduct. Dit wordt vaak gebruikt in sectoren waar afzonderlijke processtappen worden geoptimaliseerd om de impact te verkleinen.
Well-To-Wheel
Wordt specifiek toegepast in de transport- en energiesector. Dit model analyseert de totale impact van energieproductie en -gebruik, inclusief de winning van brandstoffen (well) tot het uiteindelijke energieverbruik door voertuigen (wheel).
Economische Input-Output Levencyclusanalyse (EIO-LCA)
Deze methode analyseert de bredere economische en ecologische impact van een productieketen. Hierbij worden sectorale gegevens gebruikt om indirecte milieueffecten te berekenen die verder gaan dan directe productiestappen.
Verschil levenscyclusanalyse en milieueffectbeoordeling
Een levenscyclusanalyse (LCA) en een milieueffectbeoordeling (LCIA) worden vaak in één adem genoemd, maar hebben verschillende functies binnen duurzaamheidsonderzoek.
- LCA analyseert de volledige levenscyclus van een product, van grondstofwinning tot afvalverwerking. Het brengt energieverbruik, emissies en materiaalgebruik in kaart.
- LCIA is een onderdeel van de LCA waarbij de milieueffecten van deze gegevens worden beoordeeld. Dit omvat o.a. CO₂-uitstoot, grondstofuitputting en toxiciteit.
Een LCA is dus een kwantitatieve analyse, terwijl een LCIA een beoordelingsmethode is om de milieueffecten van de LCA-resultaten te interpreteren. Beide methoden worden toegepast volgens internationale normen zoals ISO 14040 en ISO 14044.
Is een levenscyclusanalyse verplicht?
In veel gevallen is een LCA niet wettelijk verplicht, maar wordt deze wel sterk aanbevolen of vereist binnen certificeringssystemen en duurzaamheidsnormen.
- Bouwsector: In de Europese Unie wordt een LCA steeds vaker gevraagd in het kader van duurzaam bouwen. Normen zoals BREEAM, LEED en Level(s) vereisen een milieuprestatieanalyse van bouwmaterialen. In sommige landen is een LCA verplicht voor grote bouwprojecten of als onderdeel van een Milieu Prestatie Gebouwen (MPG)-berekening.
- Productontwikkeling: Voor bepaalde productcategorieën, zoals verpakkingen en consumentengoederen, is een LCA een voorwaarde om een Environmental Product Declaration (EPD) op te stellen. Dit is vaak een vereiste bij openbare aanbestedingen en ecologische productlabels.
- Industrie en energie: In sectoren met hoge emissies kan een LCA onderdeel zijn van duurzaamheidsrapportages of CO₂-reductieplannen.
Veelgestelde vragen
Wat betekent levenscyclusanalyse?
Een levenscyclusanalyse (LCA) is een methodologie om de milieu-impact van een product, materiaal of proces te kwantificeren gedurende de volledige levenscyclus. Dit proces omvat verschillende stappen, waaronder de ontginning van benodigde grondstoffen, productie, transport, gebruik en afvalverwerking. Een LCA helpt bij het evalueren van energieverbruik, emissies, verzuring, eutrofiëring en andere milieueffecten. Deze gegevens worden verzameld en geïnterpreteerd volgens internationale normen zoals ISO 14040 en ISO 14044 en spelen een cruciale rol in milieubeheer en duurzaamheidsstrategieën.
De berekeningen in een LCA zijn gebaseerd op een functionele eenheid, een gestandaardiseerde maat waarmee producten en processen objectief vergeleken kunnen worden. Dit kan bijvoorbeeld zijn: "de milieu-impact per vierkante meter isolatiemateriaal met een levensduur van 50 jaar". Daarnaast wordt er gebruikgemaakt van primaire en secundaire gegevens, waarbij primaire gegevens afkomstig zijn van directe metingen en secundaire gegevens uit bestaande databases en literatuur worden gehaald.
Waarom heet de levenscyclusanalyse ook wel wieg tot graf analyse?
De term wieg-tot-graf verwijst naar de volledige reikwijdte van de levenscyclusanalyse, waarbij alle milieueffecten van een product worden berekend, vanaf de extractie van primaire en secundaire grondstoffen (wieg) tot en met de afvalverwerking of verwijdering (graf). Dit model houdt rekening met inputs en outputs in elke fase, inclusief energieverbruik, emissies naar lucht, water en bodem, en de gevolgen ervan voor klimaatverandering en consumptie van natuurlijke hulpbronnen. Een alternatieve methode is de wieg-tot-wieg benadering, waarbij materialen opnieuw in de productcyclus worden geïntegreerd om circulaire economie en duurzaamheid te bevorderen.
Wat is het verschil tussen LCA en EPD?
Het verschil is dat een levenscyclusanalyse (LCA) een gedetailleerde wetenschappelijke evaluatie is die de milieuprestaties van een product of bouwmateriaal analyseert, terwijl een Environmental Product Declaration (EPD) een gestandaardiseerd en transparant rapport is dat de resultaten van een LCA samenvat voor het grote publiek en belanghebbenden. Een EPD wordt opgesteld volgens de regels van de Product Environmental Footprint (PEF) en richtlijnen van de Europese Commissie. Het helpt fabrikanten, leveranciers en bouwbedrijven om milieu-informatie te communiceren en duurzaamheidsprestaties te vergelijken op productniveau. Binnen certificeringssystemen zoals BREEAM, LEED en Life Cycle Initiative wordt een EPD vaak gebruikt om milieubeheer en regelgeving te ondersteunen. Studibo ondersteunt u graag bij het uitvoeren van een LCA. Neem contact met ons op voor meer informatie.
